AARDRIJKSKUNDE ARM EN
RIJK
HOOFDSTUK 1 TWEE WERELDEN, ÉÉN
GRENSGEBIED
§1 MEXICO EN DE VERENIGDE STATEN
Voor de koloniale tijd kende Mexico grote indiaanse beschavingen. Vanaf 1500 werd het
land overheerst door Spanje. Na de koloniale tijd (1821) waren er diverse dictators en
burgeroorlogen.
• Vanaf 1940 leidde olievondsten tot een snelle economische groei. Die groei stagneerde in
de jaren tachtig door een daling van de olieprijzen, een groeiende schuldenlast en
toenemende inflatie. Nu heeft Mexico de kenmerken van een ontwikkelingsland: lage lonen,
ongelijke inkomensverdeling, hoge werkloosheid.
• De VS zijn gevormd vanaf 1776. Eerst bestonden ze uit 13 staten, de voormalige Britse
koloniën, maar later breidde het grondgebied fors uit. Het land trok miljoenen immigranten
van overal ter wereld. Nu zijn de VS een economische en politieke grootmacht.
Grensgebied
• De huidige grens VS en Mexico dateert van 1848. In het grensgebied is in de negentiende
eeuw veel oorlog gevoerd, waarbij Mexico veel land aan de VS af heeft moeten staan.
• Lang werd het grensgebied door de VS en Mexico beschouwd als een oninteressant
woestijngebied
• Nu is het grens gebied een 100 km brede zone met een lengte van meer dan 3000 km van
de Grote Oceaan tot de Golf van Mexico. Opvallend is dat er veertien dubbelsteden zijn (in
tweeën gesplitste stad).
Verschillen
• Het karakter van het grensgebied tussen een rijk en arm land uit zich in economische,
demografische en sociaal-culturele kenmerken:
• Zo is de Mexicaanse regio welvarender dan de rest van Mexico, het grensgebied aan de
VS zijde is juist minder rijk dan de rest van de VS.
• Er wonen meer dan 13 mln. mensen, waarvan 9 mln. in Mexico ongeveer de helft woont in
California en Baja California. Door deze concentratie heeft een groot deel van het
grensgebied een lage bevolkingsdichtheid.
• De bevolking groeit aan beide zijden erg snel.
• Het grensgebied is een multiculturele samenleving.
• Mexicanen worden door de Amerikaanse cultuur beïnvloed, maar bewaken toch hun
Mexicaanse identiteit in Mexico
• De Mexicanen die aan de VS-zijde wonen, ondergaan een sterkere invloed, vooral
vanwege de taal.
• Bij de Amerikanen is veel minder invloed te merken door de Mexicaanse cultuur. Voor hen
is er minder noodzaak om zich daar op te richten.
, Verschijnselen of gebieden bekijken vanuit verschillende dimensies
Aan verschijnselen kun je een aantal aspecten onderscheiden:
- De economische dimensie.
Het gaat om het creëren van inkomen, werkgelegenheid of de bijdrage aan de
betalingsbalans.
- De sociaal-culturele dimensie.
- De politieke dimensie
Het gaat hier om de politieke invloed van overheden en belangengroepen.
-
Veranderen van ruimtelijk schaalniveau
Regio’s zijn er in allerlei maten. Daardoor werken geografen niet altijd op hetzelfde
ruimtelijke schaalniveau. Veelgebruikte ruimtelijke schaalniveaus zijn:
- Mondiaal niveau: de wereld
- Continentaal niveau: werelddeel
- Nationaal niveau: landelijk
- Regionaal niveau: provincie, streek of landsdeel
- Lokaal niveau: plaatselijk
- Fluviaal niveau: stroomgebied van een rivier.
Gebieden (regio’s) indelen naar economische macht
De wereld wordt wel ingedeeld in drie categorieën gebieden: centrum, semi-periferie en
periferie. Die termen geven verschillen in economische macht aan.
Centrum: De economisch en politiek machtige, rijke, ontwikkelde landen: veel
hoofdkantoren MNO’s, meeste mensen werken in de diensten; hoogontwikkelde industrie en
diensten. De kerngebieden. Deze hebben ook laag sterfte- en geboortecijfer en een hoog
scholingsniveau.
Periferie: Armste landen, economisch en politiek heel afhankelijk van de centrumlanden
relatief hoog % beroepsbevolking in de landbouw, vaak eenzijdige economie gericht op
levering van grondstoffen, landbouwproducten en goedkope arbeid (laagwaardige industrie).
Grote informele sector, hoog geboortecijfer; laag scholingsniveau.
Semi-periferie: tussenpositie: industrie groeit sterk door lage loonkosten, welvaart neemt
toe etc. Afhankelijk van centrum landen. Het geboortecijfer daalt. Scholingsniveau stijgt.
Vestigingskolonie: Kolonie waarin kolonisten zich vestigen om de kolonie op te bouwen en
te blijven.
Expansiekolonie: Kolonie waar het regerende land de kolonie vooral gebruikt om
grondstoffen er uit te halen.
RIJK
HOOFDSTUK 1 TWEE WERELDEN, ÉÉN
GRENSGEBIED
§1 MEXICO EN DE VERENIGDE STATEN
Voor de koloniale tijd kende Mexico grote indiaanse beschavingen. Vanaf 1500 werd het
land overheerst door Spanje. Na de koloniale tijd (1821) waren er diverse dictators en
burgeroorlogen.
• Vanaf 1940 leidde olievondsten tot een snelle economische groei. Die groei stagneerde in
de jaren tachtig door een daling van de olieprijzen, een groeiende schuldenlast en
toenemende inflatie. Nu heeft Mexico de kenmerken van een ontwikkelingsland: lage lonen,
ongelijke inkomensverdeling, hoge werkloosheid.
• De VS zijn gevormd vanaf 1776. Eerst bestonden ze uit 13 staten, de voormalige Britse
koloniën, maar later breidde het grondgebied fors uit. Het land trok miljoenen immigranten
van overal ter wereld. Nu zijn de VS een economische en politieke grootmacht.
Grensgebied
• De huidige grens VS en Mexico dateert van 1848. In het grensgebied is in de negentiende
eeuw veel oorlog gevoerd, waarbij Mexico veel land aan de VS af heeft moeten staan.
• Lang werd het grensgebied door de VS en Mexico beschouwd als een oninteressant
woestijngebied
• Nu is het grens gebied een 100 km brede zone met een lengte van meer dan 3000 km van
de Grote Oceaan tot de Golf van Mexico. Opvallend is dat er veertien dubbelsteden zijn (in
tweeën gesplitste stad).
Verschillen
• Het karakter van het grensgebied tussen een rijk en arm land uit zich in economische,
demografische en sociaal-culturele kenmerken:
• Zo is de Mexicaanse regio welvarender dan de rest van Mexico, het grensgebied aan de
VS zijde is juist minder rijk dan de rest van de VS.
• Er wonen meer dan 13 mln. mensen, waarvan 9 mln. in Mexico ongeveer de helft woont in
California en Baja California. Door deze concentratie heeft een groot deel van het
grensgebied een lage bevolkingsdichtheid.
• De bevolking groeit aan beide zijden erg snel.
• Het grensgebied is een multiculturele samenleving.
• Mexicanen worden door de Amerikaanse cultuur beïnvloed, maar bewaken toch hun
Mexicaanse identiteit in Mexico
• De Mexicanen die aan de VS-zijde wonen, ondergaan een sterkere invloed, vooral
vanwege de taal.
• Bij de Amerikanen is veel minder invloed te merken door de Mexicaanse cultuur. Voor hen
is er minder noodzaak om zich daar op te richten.
, Verschijnselen of gebieden bekijken vanuit verschillende dimensies
Aan verschijnselen kun je een aantal aspecten onderscheiden:
- De economische dimensie.
Het gaat om het creëren van inkomen, werkgelegenheid of de bijdrage aan de
betalingsbalans.
- De sociaal-culturele dimensie.
- De politieke dimensie
Het gaat hier om de politieke invloed van overheden en belangengroepen.
-
Veranderen van ruimtelijk schaalniveau
Regio’s zijn er in allerlei maten. Daardoor werken geografen niet altijd op hetzelfde
ruimtelijke schaalniveau. Veelgebruikte ruimtelijke schaalniveaus zijn:
- Mondiaal niveau: de wereld
- Continentaal niveau: werelddeel
- Nationaal niveau: landelijk
- Regionaal niveau: provincie, streek of landsdeel
- Lokaal niveau: plaatselijk
- Fluviaal niveau: stroomgebied van een rivier.
Gebieden (regio’s) indelen naar economische macht
De wereld wordt wel ingedeeld in drie categorieën gebieden: centrum, semi-periferie en
periferie. Die termen geven verschillen in economische macht aan.
Centrum: De economisch en politiek machtige, rijke, ontwikkelde landen: veel
hoofdkantoren MNO’s, meeste mensen werken in de diensten; hoogontwikkelde industrie en
diensten. De kerngebieden. Deze hebben ook laag sterfte- en geboortecijfer en een hoog
scholingsniveau.
Periferie: Armste landen, economisch en politiek heel afhankelijk van de centrumlanden
relatief hoog % beroepsbevolking in de landbouw, vaak eenzijdige economie gericht op
levering van grondstoffen, landbouwproducten en goedkope arbeid (laagwaardige industrie).
Grote informele sector, hoog geboortecijfer; laag scholingsniveau.
Semi-periferie: tussenpositie: industrie groeit sterk door lage loonkosten, welvaart neemt
toe etc. Afhankelijk van centrum landen. Het geboortecijfer daalt. Scholingsniveau stijgt.
Vestigingskolonie: Kolonie waarin kolonisten zich vestigen om de kolonie op te bouwen en
te blijven.
Expansiekolonie: Kolonie waar het regerende land de kolonie vooral gebruikt om
grondstoffen er uit te halen.
