Samenvatting aardrijkskunde De Geo VWO: Globalisering
Hoofdstuk 3 Inzoomen op Duitsland, Tsjechië en Egypte
Hoofdvraag: Wat zijn de verschillen, de overeenkomsten en de relaties tussen de
economie, de demografie en de verstedelijking in Duitsland (centrumland), Tsjechië
(semiperifeer land) en Egypte (perifeer land)?
§1 Welvaart en werk
Deelvragen
1. Welke economische kenmerken en indicatoren zijn geschikt om de
sociaaleconomische verschillen tussen regio’s te kunnen vergelijken?
2. Welk verband is er tussen het economische ontwikkelingspeil en de beroepssectoren
in de drie voorbeeldlanden?
3. Welke mogelijkheden hebben de drie landen om de regionale ongelijkheid te
verminderen?
Kernlanden, groeilanden en achterblijvers
Kernland: Duitsland (82 miljoen inwoners).
Transitieland: Tsjechië (10.5 miljoen inwoners).
Perifeer land: Egypte (92 miljoen mensen).
Economische kenmerken en indicatoren
Om de economische ontwikkeling van regio’s te vergelijken, gebruik je een aantal
indicatoren.
1. Een veelgebruikte indicator is bbp/brp per hoofd, uitgedrukt in koopkracht.
Vanwege bezwaren wordt ook de VN-ontwikkelingsindex (hdi/imo) gebruikt met als
kenmerken:
o Welvaart (bbp/hoofd in koopkracht).
o Scholingsniveau (analfabetisme, onderwijsduur en -niveau).
o Gezondheid (levensverwachting).
2. Inkomen: alles wat iemand per jaar ontvangt als opbrengst van arbeid, onderneming
of vermogen (loon, winst, rente). Hierbij is het netto-inkomen van belang.
Bestaansmiddelen
Een andere indicator is de samenstelling van de beroepsbevolking.
Beroepsbevolking: alle mensen tussen de 15 en 65 jaar die werken of kunnen werken
om geld te verdienen in de primaire, secundaire en tertiaire sector.
Aandeel werkers in de landbouw is veelzeggend.
De arbeidsproductiviteit blijkt uit de vergelijking van de sectoren qua
beroepsbevolking met hun bijdrage aan het bbp.
Vergelijking van de drie landen
1
, De verdeling van de beroepsbevolking en de bijdrage aan het bbp
zichtbaar gemaakt voor de voorbeeldlanden (plus Nederland).
In Egypte scoort de landbouw relatief gezien het hoogst, in Duitsland (en Nederland)
het laagst. Duitsland scoort wat betreft de dienstensector het hoogst (na Nederland).
Armoede langs de Nijl
Jaarlijkse overstromingen van de Nijl zorgen voor vruchtbare grond in de rivieroase en in de
delta.
Aandeel werkers in de landbouw daalt geleidelijk. De landbouw is zeer arbeidsintensief en
de productiviteit per werkende is laag. De gemiddelde bedrijfsoppervlakte is gering.
Gevolg: het inkomen op het platteland ligt laag. De situatie in het zuiden is het meest
beroerd: economische overbevolking.
o Landbouwbedrijfjes zijn te klein om van te leven en de afzetmarkt is te ver
weg.
o Door het droge klimaat hebben boeren te maken met watertekorten.
o Gemiddeld inkomen in de landbouw ligt laag.
o Tekort aan landbouwgrond en werk buiten de landbouw is er niet.
Economische overbevolking.
Groeiende dienstensector met veel werk in het toerisme. De informele sector is omvangrijk.
Globalisering en industrialisatie in het land van de farao’s
Regeringsbeleid in Egypte gericht op economische hervormingen en infrastructuur: keuze
voor globalisering met speciale economische zones.
Buitenlandse investeringen en exportgerichte koers zorgde voor een jaarlijkse groei van het
bbp met 7% tot de economische crisis in 2008. De economie hersteld zich weer door
buitenlandse investeringen (fdi) en exportoriëntatie. Verbreding van het Suezkanaal past in
dit beleid. De toeristische sector wordt echter geplaagd door terrorisme.
De positie van China als handelspartner neemt toe. Vooral veel vestiging in de kanaalzone
met een vrijhandelszone en loonkostenvoordelen.
De Egyptische arbeider is goedkoper dan een Chinese arbeider.
Egypte ligt dichter bij Europa en Amerika dan China.
Door het afbouwen van de subsidies aan de economisch zwakke groepen treedt verarming
op: voedingsbodem voor politieke spanningen.
De toenemende ongelijkheid leidt tot sociale onvrede en tot politiek en religieus
activisme.
Tsjechië: een land in overgang
Tsjechië is landlocked met vanouds een sterke industrie en exportsubsidie.
Westen van Tsjecho-Slowakije heeft een metaalnijverheid.
In het Oostblok heerst een planeconomie, die gereguleerd wordt door de staat. De
economische zwaartepunten zijn het noordwesten en Praag.
De economie en het cultuurpatroon in Tsjechië zijn tientallen jaren beïnvloed door het
communisme. Na de val van het IJzeren Gordijn kwam er een succesvolle overgang naar
vrijemarkteconomie met als sterke punten:
1. De centrale ligging.
2. De industriële traditie.
3. Technische geschoolde (en relatief goedkope) arbeidskrachten.
38% van de beroepsbevolking werkt in de secundaire sector.
2
Hoofdstuk 3 Inzoomen op Duitsland, Tsjechië en Egypte
Hoofdvraag: Wat zijn de verschillen, de overeenkomsten en de relaties tussen de
economie, de demografie en de verstedelijking in Duitsland (centrumland), Tsjechië
(semiperifeer land) en Egypte (perifeer land)?
§1 Welvaart en werk
Deelvragen
1. Welke economische kenmerken en indicatoren zijn geschikt om de
sociaaleconomische verschillen tussen regio’s te kunnen vergelijken?
2. Welk verband is er tussen het economische ontwikkelingspeil en de beroepssectoren
in de drie voorbeeldlanden?
3. Welke mogelijkheden hebben de drie landen om de regionale ongelijkheid te
verminderen?
Kernlanden, groeilanden en achterblijvers
Kernland: Duitsland (82 miljoen inwoners).
Transitieland: Tsjechië (10.5 miljoen inwoners).
Perifeer land: Egypte (92 miljoen mensen).
Economische kenmerken en indicatoren
Om de economische ontwikkeling van regio’s te vergelijken, gebruik je een aantal
indicatoren.
1. Een veelgebruikte indicator is bbp/brp per hoofd, uitgedrukt in koopkracht.
Vanwege bezwaren wordt ook de VN-ontwikkelingsindex (hdi/imo) gebruikt met als
kenmerken:
o Welvaart (bbp/hoofd in koopkracht).
o Scholingsniveau (analfabetisme, onderwijsduur en -niveau).
o Gezondheid (levensverwachting).
2. Inkomen: alles wat iemand per jaar ontvangt als opbrengst van arbeid, onderneming
of vermogen (loon, winst, rente). Hierbij is het netto-inkomen van belang.
Bestaansmiddelen
Een andere indicator is de samenstelling van de beroepsbevolking.
Beroepsbevolking: alle mensen tussen de 15 en 65 jaar die werken of kunnen werken
om geld te verdienen in de primaire, secundaire en tertiaire sector.
Aandeel werkers in de landbouw is veelzeggend.
De arbeidsproductiviteit blijkt uit de vergelijking van de sectoren qua
beroepsbevolking met hun bijdrage aan het bbp.
Vergelijking van de drie landen
1
, De verdeling van de beroepsbevolking en de bijdrage aan het bbp
zichtbaar gemaakt voor de voorbeeldlanden (plus Nederland).
In Egypte scoort de landbouw relatief gezien het hoogst, in Duitsland (en Nederland)
het laagst. Duitsland scoort wat betreft de dienstensector het hoogst (na Nederland).
Armoede langs de Nijl
Jaarlijkse overstromingen van de Nijl zorgen voor vruchtbare grond in de rivieroase en in de
delta.
Aandeel werkers in de landbouw daalt geleidelijk. De landbouw is zeer arbeidsintensief en
de productiviteit per werkende is laag. De gemiddelde bedrijfsoppervlakte is gering.
Gevolg: het inkomen op het platteland ligt laag. De situatie in het zuiden is het meest
beroerd: economische overbevolking.
o Landbouwbedrijfjes zijn te klein om van te leven en de afzetmarkt is te ver
weg.
o Door het droge klimaat hebben boeren te maken met watertekorten.
o Gemiddeld inkomen in de landbouw ligt laag.
o Tekort aan landbouwgrond en werk buiten de landbouw is er niet.
Economische overbevolking.
Groeiende dienstensector met veel werk in het toerisme. De informele sector is omvangrijk.
Globalisering en industrialisatie in het land van de farao’s
Regeringsbeleid in Egypte gericht op economische hervormingen en infrastructuur: keuze
voor globalisering met speciale economische zones.
Buitenlandse investeringen en exportgerichte koers zorgde voor een jaarlijkse groei van het
bbp met 7% tot de economische crisis in 2008. De economie hersteld zich weer door
buitenlandse investeringen (fdi) en exportoriëntatie. Verbreding van het Suezkanaal past in
dit beleid. De toeristische sector wordt echter geplaagd door terrorisme.
De positie van China als handelspartner neemt toe. Vooral veel vestiging in de kanaalzone
met een vrijhandelszone en loonkostenvoordelen.
De Egyptische arbeider is goedkoper dan een Chinese arbeider.
Egypte ligt dichter bij Europa en Amerika dan China.
Door het afbouwen van de subsidies aan de economisch zwakke groepen treedt verarming
op: voedingsbodem voor politieke spanningen.
De toenemende ongelijkheid leidt tot sociale onvrede en tot politiek en religieus
activisme.
Tsjechië: een land in overgang
Tsjechië is landlocked met vanouds een sterke industrie en exportsubsidie.
Westen van Tsjecho-Slowakije heeft een metaalnijverheid.
In het Oostblok heerst een planeconomie, die gereguleerd wordt door de staat. De
economische zwaartepunten zijn het noordwesten en Praag.
De economie en het cultuurpatroon in Tsjechië zijn tientallen jaren beïnvloed door het
communisme. Na de val van het IJzeren Gordijn kwam er een succesvolle overgang naar
vrijemarkteconomie met als sterke punten:
1. De centrale ligging.
2. De industriële traditie.
3. Technische geschoolde (en relatief goedkope) arbeidskrachten.
38% van de beroepsbevolking werkt in de secundaire sector.
2
