Zezi – leerprocessen en geheugen
LEERPROCESSEN EN GEHEUGEN
DE VERSCHILLENDE GEHEUGENSYSTEMEN
Casus H.M. (Henry Molaison)
- Achtergrond
o Probleem: ernstige epilepsie
o Operatie (1953, leeftijd 27):
▪ Bilaterale verwijdering van
mediale temporale kwabben,
inclusief hippocampus
▪ Doel: stoppen van aanvallen
▪ Onverwachte gevolgen:
ernstige geheugenstoornis
- Gevolgen van de operatie
o Langetermijngeheugen
▪ Kon geen nieuwe langetermijnherinneringen vormen (anterograde amnesie)
o Kortetermijngeheugen (werkgeheugen)
▪ Intact, maar slechts 20–30 sec
o Oude herinneringen
▪ Behield herinneringen van vóór operatie
o Intelligentie
▪ Onaangetast (IQ = 112)
o Motorisch leren
▪ Kon nieuwe motorische vaardigheden leren (impliciet geheugen)
▪ Geen bewuste herinnering aan het leren (expliciet geheugen defect)
- Spiegeltekeningtaak
o Resultaat
▪ H.M. leerde taak (impliciet geheugen intact)
▪ Kon zich niet herinneren dat hij oefende (expliciet geheugen verstoord)
- Wetenschappelijke bijdrage
o Belangrijkste inzichten
▪ Hippocampus = cruciaal voor geheugenconsolidatie
▪ Lokalisatie van geheugenfuncties in de hersenen
o Classificatie van geheugensystemen
▪ Expliciet geheugen (bewust, declaratief)
▪ Impliciet geheugen (onbewust, procedureel)
1
, Zezi – leerprocessen en geheugen
Classificatie van menselijke geheugensystemen
- Declaratief (expliciet) geheugen
o Bewust oproepbaar
o Twee subtypes
▪ Episodisch geheugen: persoonlijke gebeurtenissen, bv laatste
verjaardagsfeestje
▪ Semantisch (conceptueel) geheugen: feiten en kennis, bv betekenis van “auto”
- Niet-declaratief (impliciet) geheugen
o Onbewust, automatisch
o Subtypes
▪ Procedureel geheugen
• Vaardigheden en gewoonten, bv fietsen
▪ Priming
• Snellere herkenning van gerelateerde stimuli, bv ‘dokter’ → ‘ziekenhuis’
▪ Conditionering
• Geleerde associaties, bv Pavlov’s hond → bel + kwijlen
▪ Habituatie
• Afname van reactie op herhaalde stimulus, bv verkeerslawaai negeren
▪ Sensitisatie
• Toename van reactie na sterke prikkel, bv gevoeliger voor warmte na
brandwond
2
LEERPROCESSEN EN GEHEUGEN
DE VERSCHILLENDE GEHEUGENSYSTEMEN
Casus H.M. (Henry Molaison)
- Achtergrond
o Probleem: ernstige epilepsie
o Operatie (1953, leeftijd 27):
▪ Bilaterale verwijdering van
mediale temporale kwabben,
inclusief hippocampus
▪ Doel: stoppen van aanvallen
▪ Onverwachte gevolgen:
ernstige geheugenstoornis
- Gevolgen van de operatie
o Langetermijngeheugen
▪ Kon geen nieuwe langetermijnherinneringen vormen (anterograde amnesie)
o Kortetermijngeheugen (werkgeheugen)
▪ Intact, maar slechts 20–30 sec
o Oude herinneringen
▪ Behield herinneringen van vóór operatie
o Intelligentie
▪ Onaangetast (IQ = 112)
o Motorisch leren
▪ Kon nieuwe motorische vaardigheden leren (impliciet geheugen)
▪ Geen bewuste herinnering aan het leren (expliciet geheugen defect)
- Spiegeltekeningtaak
o Resultaat
▪ H.M. leerde taak (impliciet geheugen intact)
▪ Kon zich niet herinneren dat hij oefende (expliciet geheugen verstoord)
- Wetenschappelijke bijdrage
o Belangrijkste inzichten
▪ Hippocampus = cruciaal voor geheugenconsolidatie
▪ Lokalisatie van geheugenfuncties in de hersenen
o Classificatie van geheugensystemen
▪ Expliciet geheugen (bewust, declaratief)
▪ Impliciet geheugen (onbewust, procedureel)
1
, Zezi – leerprocessen en geheugen
Classificatie van menselijke geheugensystemen
- Declaratief (expliciet) geheugen
o Bewust oproepbaar
o Twee subtypes
▪ Episodisch geheugen: persoonlijke gebeurtenissen, bv laatste
verjaardagsfeestje
▪ Semantisch (conceptueel) geheugen: feiten en kennis, bv betekenis van “auto”
- Niet-declaratief (impliciet) geheugen
o Onbewust, automatisch
o Subtypes
▪ Procedureel geheugen
• Vaardigheden en gewoonten, bv fietsen
▪ Priming
• Snellere herkenning van gerelateerde stimuli, bv ‘dokter’ → ‘ziekenhuis’
▪ Conditionering
• Geleerde associaties, bv Pavlov’s hond → bel + kwijlen
▪ Habituatie
• Afname van reactie op herhaalde stimulus, bv verkeerslawaai negeren
▪ Sensitisatie
• Toename van reactie na sterke prikkel, bv gevoeliger voor warmte na
brandwond
2
