Politicologie – samenvatting
2024 – 2025
Het belang van politiek
Politiek heeft een impact op ons dagelijks leven
beperkte ‘maakbaarheid’ van de samenleving. Een regel moet als
legitiem worden beschouwd anders wordt die niet nageleefd.
nationale politiek verliest zijn greep. Veel internationale beslissingen. Of
bv Elon Musk lijkt meer macht te hebben dan democratisch verkozen
politici in Amerika.
Het belang van politiek te bestuderen
Regelmaat ontdekken in politieke fenomenen en complexe fenomenen
vereenvoudigen
- Complexe politieke/sociale werkelijkheid formaliseren
- Instituties en rollen determineren gedrag, en vice versa
- Patronen ontdekken door te vergelijken, twee wijzen:
o Groot aantal observaties
o Selectie van beperkt aantal specifieke gevallen
Het belang van politiek te bestuderen in een rechtenopleiding
- Recht volgt uit politiek
o Bv signaal vanuit maatschappij dat we te mild straffen dus
parlement gaat daar rekening mee houden en zo
regeerakkoorden opstellen. Nieuw seksueel strafrecht krijgt
, groen licht: strengere straffen voor verkrachting en
decriminalisering sekswerk.
o Bv altijd blazen bij controle en een rijbewijsslot: zo wil de
nieuwe federale regering het verkeer veiliger maken
- Recht begrenst/versnelt politiek
o Bv GWH vernietigt nieuwe eindtermen tweede en derde graad
secundair onderwijs. GWH is van mening dat de nieuwe
eindtermen het grondrecht op vrijheid van onderwijs
schenden.
o Bv RVS heeft de conform verklaring van het technische verslag
geschorst dat de grondwerken mogelijk maakt (PFOS-arrest)
o Bv Rechter zet regering onder druk om vaart te zetten achter
pandemiewet
- Het rechtssysteem is een machtsfactor en het recht is ideologisch
gekleurd (kan in twee richtingen gaan
o Rechters die beleid conservatiever gaan interpreteren of een
andere invulling gaan geven dan oorspronkelijk door de
wetgever bedoeld was.
o Activistische rechters die veel te progressief gaan
interpreteren.
- Recht wordt politiek gebruikt
o Klimaatzaak tegen de staat
H1: Politiek (pp. 17-25)
Wat is politiek?
Politiek = ordenen en besturen van de samenleving
Politiek is overal waar er regels bestaan bv verenigingen, scholen,
bedrijven,…
- Hoe groter een groep hoe meer regels er nodig zijn
Term afkomstig van Oudgrieks politeia (politika)
Politiek = ordenen en besturen van een territoriaal afgebakende
samenleving
Territoriaal – gebonden aan gebied, Niet-territoriaal
je kan er niet aan ontsnappen
Omvattend en dwingend – iedereen Functioneel en vrijblijvender – je
in dat gebied moet er zich aan kunt lid worden of stoppen zonder
houden juridische consequenties
Bv gemeenten, staten, EU, NAVO, Bv katholieke kerk <->
,VN vrijetijdsvereniging
Vroeger had religie vaak een dwingende rol in de samenleving. Nu is
politiek vooral territoriaal georganiseerd: staten bepalen de regels binnen
hun grenzen. Zelfs als je verhuist, kom je gewoon in een nieuw systeem
terecht met andere verplichtingen.
Politiek = ordenen en besturen van een territoriaal afgebakende
samenleving
Staatsinrichting en instellingen
o Manier waarop samenleving is georganiseerd bv parlementen,
rechtbanken, lokale overheden
Gedrag: strategie en conflict/samenwerking (doelbewust optreden)
o Politiek draait niet alleen om structuren maar ook om mensen
en partijen die met elkaar omgaan. Dit kan via samenwerking
of via conflict
Beleid
o Politiek gaat over het maken en uitvoeren van regels en
plannen. Dit noemen we beleid. Beleid bepaalt hoe een
samenleving werkt en welke problemen worden aangepakt.
Evolutie reikwijdte van politiek
Nachtwakersstaat – Sociale welvaartstaat Regulerende staat –
19de eeuw 20ste eeuw 21ste eeuw
- Politiek = - Politiek = - Politiek =
beperkte ingrijpende allesomvattende
aangelegenheid aangelegenheid impact op
- Burgerlijke - Arbeidersbewegi dagelijks leven
rechten en ng -> tegengaan - Bv omgang met
vrijheden, van nefaste persoonsgegeve
basisregels (bv gevolgen vrij ns, privacy
eigendomsrecht) economisch
+ waken: handelen door - Ruimtelijke
justitie, sociale onteigening van
binnenlandse bescherming de staat – Luc
zaken - Verzorgingsstaat Huyse
- Bescherming : gezondheid,
grenzen: onderwijs,
defensie, werkgelegenheid
buitenlandse , sociale
zaken zekerheid
- Belastingen:
, financiën
Politieke cultuur als grondslag: behoefte in de samenleving, grenzen
tussen privé en publiek
De staat mengt zich in in bepaalde domeinen
- Bv Zwitserland stemt met 64% voor homohuwelijken.
- Bv Schauvliege klaar om roken in auto met kinderen te verbieden
Politiek = ordenen en besturen van een territoriaal afgebakende
samenleving door middel van machtuitoefening
H2: Staat en macht (pp. 43-61)
Wat is macht?
Bindende regels
= politieke regelgeving kan alleen functioneren als ze ook opgelegd
worden aan de leden van de samenleving
- Gevolgen van niet-naleving regels: sancties, dwangmiddelen
burgerlijke ongehoorzaamheid (= bewust wetten overtreden uit
protest tegen onrechtvaardigheid)
Burgerlijke ongehoorzaamheid
= publieke, niet-gewelddadige en bewuste daad die ingaat tegen de wet
en die tot doel heeft een wijzing in beleid of wetgeving te realiseren
1. Vorm van protest
2. Vreedzaam
3. Aanvaarden van gevolgen niet-naleving bindende regels
- Bv geen belastingen betalen
- Rosa Parks
- Klimaat activisten die straat blokkeren, schilderij bekladden
- Boeren protesten
We volgen regels zonder na te denken (geïnternaliseerd) bv drinken en
rijden, gordel, rechts rijden, rookverbod
Regels opleggen en afdwingen door middel van machtsuitoefening
2024 – 2025
Het belang van politiek
Politiek heeft een impact op ons dagelijks leven
beperkte ‘maakbaarheid’ van de samenleving. Een regel moet als
legitiem worden beschouwd anders wordt die niet nageleefd.
nationale politiek verliest zijn greep. Veel internationale beslissingen. Of
bv Elon Musk lijkt meer macht te hebben dan democratisch verkozen
politici in Amerika.
Het belang van politiek te bestuderen
Regelmaat ontdekken in politieke fenomenen en complexe fenomenen
vereenvoudigen
- Complexe politieke/sociale werkelijkheid formaliseren
- Instituties en rollen determineren gedrag, en vice versa
- Patronen ontdekken door te vergelijken, twee wijzen:
o Groot aantal observaties
o Selectie van beperkt aantal specifieke gevallen
Het belang van politiek te bestuderen in een rechtenopleiding
- Recht volgt uit politiek
o Bv signaal vanuit maatschappij dat we te mild straffen dus
parlement gaat daar rekening mee houden en zo
regeerakkoorden opstellen. Nieuw seksueel strafrecht krijgt
, groen licht: strengere straffen voor verkrachting en
decriminalisering sekswerk.
o Bv altijd blazen bij controle en een rijbewijsslot: zo wil de
nieuwe federale regering het verkeer veiliger maken
- Recht begrenst/versnelt politiek
o Bv GWH vernietigt nieuwe eindtermen tweede en derde graad
secundair onderwijs. GWH is van mening dat de nieuwe
eindtermen het grondrecht op vrijheid van onderwijs
schenden.
o Bv RVS heeft de conform verklaring van het technische verslag
geschorst dat de grondwerken mogelijk maakt (PFOS-arrest)
o Bv Rechter zet regering onder druk om vaart te zetten achter
pandemiewet
- Het rechtssysteem is een machtsfactor en het recht is ideologisch
gekleurd (kan in twee richtingen gaan
o Rechters die beleid conservatiever gaan interpreteren of een
andere invulling gaan geven dan oorspronkelijk door de
wetgever bedoeld was.
o Activistische rechters die veel te progressief gaan
interpreteren.
- Recht wordt politiek gebruikt
o Klimaatzaak tegen de staat
H1: Politiek (pp. 17-25)
Wat is politiek?
Politiek = ordenen en besturen van de samenleving
Politiek is overal waar er regels bestaan bv verenigingen, scholen,
bedrijven,…
- Hoe groter een groep hoe meer regels er nodig zijn
Term afkomstig van Oudgrieks politeia (politika)
Politiek = ordenen en besturen van een territoriaal afgebakende
samenleving
Territoriaal – gebonden aan gebied, Niet-territoriaal
je kan er niet aan ontsnappen
Omvattend en dwingend – iedereen Functioneel en vrijblijvender – je
in dat gebied moet er zich aan kunt lid worden of stoppen zonder
houden juridische consequenties
Bv gemeenten, staten, EU, NAVO, Bv katholieke kerk <->
,VN vrijetijdsvereniging
Vroeger had religie vaak een dwingende rol in de samenleving. Nu is
politiek vooral territoriaal georganiseerd: staten bepalen de regels binnen
hun grenzen. Zelfs als je verhuist, kom je gewoon in een nieuw systeem
terecht met andere verplichtingen.
Politiek = ordenen en besturen van een territoriaal afgebakende
samenleving
Staatsinrichting en instellingen
o Manier waarop samenleving is georganiseerd bv parlementen,
rechtbanken, lokale overheden
Gedrag: strategie en conflict/samenwerking (doelbewust optreden)
o Politiek draait niet alleen om structuren maar ook om mensen
en partijen die met elkaar omgaan. Dit kan via samenwerking
of via conflict
Beleid
o Politiek gaat over het maken en uitvoeren van regels en
plannen. Dit noemen we beleid. Beleid bepaalt hoe een
samenleving werkt en welke problemen worden aangepakt.
Evolutie reikwijdte van politiek
Nachtwakersstaat – Sociale welvaartstaat Regulerende staat –
19de eeuw 20ste eeuw 21ste eeuw
- Politiek = - Politiek = - Politiek =
beperkte ingrijpende allesomvattende
aangelegenheid aangelegenheid impact op
- Burgerlijke - Arbeidersbewegi dagelijks leven
rechten en ng -> tegengaan - Bv omgang met
vrijheden, van nefaste persoonsgegeve
basisregels (bv gevolgen vrij ns, privacy
eigendomsrecht) economisch
+ waken: handelen door - Ruimtelijke
justitie, sociale onteigening van
binnenlandse bescherming de staat – Luc
zaken - Verzorgingsstaat Huyse
- Bescherming : gezondheid,
grenzen: onderwijs,
defensie, werkgelegenheid
buitenlandse , sociale
zaken zekerheid
- Belastingen:
, financiën
Politieke cultuur als grondslag: behoefte in de samenleving, grenzen
tussen privé en publiek
De staat mengt zich in in bepaalde domeinen
- Bv Zwitserland stemt met 64% voor homohuwelijken.
- Bv Schauvliege klaar om roken in auto met kinderen te verbieden
Politiek = ordenen en besturen van een territoriaal afgebakende
samenleving door middel van machtuitoefening
H2: Staat en macht (pp. 43-61)
Wat is macht?
Bindende regels
= politieke regelgeving kan alleen functioneren als ze ook opgelegd
worden aan de leden van de samenleving
- Gevolgen van niet-naleving regels: sancties, dwangmiddelen
burgerlijke ongehoorzaamheid (= bewust wetten overtreden uit
protest tegen onrechtvaardigheid)
Burgerlijke ongehoorzaamheid
= publieke, niet-gewelddadige en bewuste daad die ingaat tegen de wet
en die tot doel heeft een wijzing in beleid of wetgeving te realiseren
1. Vorm van protest
2. Vreedzaam
3. Aanvaarden van gevolgen niet-naleving bindende regels
- Bv geen belastingen betalen
- Rosa Parks
- Klimaat activisten die straat blokkeren, schilderij bekladden
- Boeren protesten
We volgen regels zonder na te denken (geïnternaliseerd) bv drinken en
rijden, gordel, rechts rijden, rookverbod
Regels opleggen en afdwingen door middel van machtsuitoefening
