1. Inleiding
1.1 Mobiliteitsprobleem
- Problematiseren = een probleem bestaat pas echt wanneer iemand iets
problematiseert, identificeren van een situatie of proces als probleem vereist dat het
zichtbaar en kenbaar wordt gemaakt
- Polariseren = ingraven in stellingen en onwil om naar de ander te luisteren
1.2 Verkeer, vervoer, mobiliteit en transportsysteem
- Verkeer = eigenlijke beweging van personen en voertuigen
- Vervoer (transport) = iets of iemand wordt vervoerd (getransporteerd) van A naar B
- Mobiliteit = meer algemeen concept, geheel aan verplaatsingen
- Verplaatsing = mensen hebben wensen en noden m.b.t. waar ze willen zijn, voor die
verplaatsing is een inspanning nodig, er dient daarom een weerstand overwonnen te
worden -> bepaalt de bereikbaarheid van mensen en plekken
- Weerstand = tijd die de verplaatsing inneemt, kost voor brandstof, fysieke inspanning
(fietsen of wandelen), cognitieve inspanning (navigeren)
1.3 Relatie tussen ruimte en mobiliteit
Kan geïllustreerd worden door naar historische evoluties te kijken (DIACHROON)
Kan geillustreerd worden door verschillende types gebieden te vergelijken op een bepaald
moment in de tijd (SYNCHROON)
1.3.1 Historisch (vroeger vs. Nu)
Nieuwe transporttechnologie <-> landschap & samenleving
- Mobiliteit heeft…
o Ruimtelijke neerslag (wegen)
o Ruimtelijke weerslag (spreiding activiteiten, objecten, mensen, … bepaalt mee
de structuur van transport)
- Technologie en morfologie gaan hand in hand:
Technologische ontwikkelingen -> democratisering van de auto -> mensen kunnen
grotere afstanden afleggen -> mensen kunnen verder van werkplaats wonen ->
suburbanisering en ruimtelijke wanorde = URBAN SPRAWL
1.3.2 Ruimtelijk (hier vs. Daar)
Mobiliteit verschilt van plaats tot plaats
- Vb. steden met hogere bevolkingsdichtheid -> energieverbruik aan vervoer lager
omdat mensen minder vaker met de auto rijden en minder grote afstanden afleggen
o Verschillen in vervoerswijzekeuze = MODAL CHOICE
Locatie, leeftijd, inkomen, lokale economie, … bepalen mee die
vervoerswijzekeuze
,2. Bereikbaarheid
= de mate waarin de ruimtelijke mobiliteitsinfrastructuur mensen of goederen in staat stelt
om activiteiten of bestemmingen te bereiken met een (combinatie van) vervoerswijzen
2.2.1 Verschillende benaderingen bereikbaarheid
1) Infrastructuur gebaseerde benadering = hoe vlot loopt het verkeer op een bepaald
stuk infrastructuur
Vb. regelmatig vertraagd verkeer of zelfs file -> verminderde
bereikbaarheid
2) Activiteiten gerichte benadering = bereikbaarheid werk, winkelen, recreatie
a. Locatie = wat is er binnen een bepaalde tijd bereikbaar op een bepaald punt
Vb. groot aantal jobs binnen 30min verplaatsing -> goede
bereikbaarheid
b. Personen = hoeveel mensen kunnen een bepaald punt bereiken
Vb. groot aantal mensen binnen 30min aan ziekenhuis ->
goede bereikbaarheid
3) Economisch nut gebaseerde benadering = individuen wensen hun economisch nut
(utility) bij verplaatsingen te maximaliseren
o Monetaire kost, inspanning, tijdskost, …
o Persoonlijke voorkeuren en mogelijkheden!
Vb. welke levert het meeste op? Verderaf gelegen, maar goedkopere
winkel
2.2.2 Componenten van bereikbaarheid
1) Ruimtelijke component = wat, waar en in welke hoeveelheid is gelegen
Vb. waar de mensen wonen
2) Transportcomponent = belang van vervoerswijze en transportsysteem
Vb. ziekenhuis binnen 30min bereikbaar met de wagen voor 90%
van de bewoners
LET OP: bereikbaarheid alleen autobereikbaarheid
3) Tijdscomponent = niet op elk moment van de dag zijn reistijden gelijk
Vb. tijdens de ochtendspits zal een autorit langer duren
4) Individuele component = individuele factoren die bereikbaarheid beïnvloeden
Vb. het hebben van een rijbewijs, auto, fysieke beperking, …
- Componenten staan niet los van mekaar
- Bereikbaarheid = verschillende puzzelstukken vallen (in zekere mate) in elkaar
, - 5 dimensies van toegang die bereikbaarheid bepalen (5 A’s)
1) Beschikbaarheid (availability)
= de aanwezigheid van bv. ziekenhuizen, winkels, …
2) Bereikbaarheid (accessibility)
= locatie staat centraal, afstand en reistijd tussen locaties
3) Betaalbaarheid (affordability)
= relatie tussen prijs en middelen van huishoudens, afweging die mensen
maken tussen de prijs en wat ze ervoor terugkrijgen
4) Aanvaardbaarheid (acceptability)
= attitude van mensen ten opzichte van diverse aanbieders
5) Aangepastheid (accommodation)
= afstemming tussen wensen en noden en het aanbod in de omgeving
2.3 Beleid: Bereikbaarheidsplanning en de 15 minuten stad
- Stap 1 = aanbod van voorzieningen inventariseren: waar liggen ziekenhuizen, scholen,
winkels, …
- Stap 2 = nagaan hoe makkelijk of moeilijk verschillende inwoners of andere groepen
de voorzieningen kunnen bereiken (bereikbaarheid)
- Stap 3 = verworven informatie dient als basis voor een beleid dat de locatie van
voorzieningen en transportoplossingen vormgeeft
- Doel = bereikbaarheid van essentiële voorzieningen is garanderen
- Voorbeeld = 15min stad: inwoners kunnen alle dagelijkse voorzieningen binnen de 15
minuten bereiken op duurzame wijze
- In praktijk = bereikbaarheid wordt eenzijdig benaderd: reistijdwinst met auto blijft
centraal staan in infrastructuurprojecten -> baten voor verschillende
(inkomens)groepen kunnen sterk verschillen -> mensen zonder auto of rijbewijs
hebben weinig baat bij de reistijdwinst voor autobestuurders
2.5 Bereikbaarheid samengevat
BEKIJK SCHEMA + TEKST SYLLABUS!
1.1 Mobiliteitsprobleem
- Problematiseren = een probleem bestaat pas echt wanneer iemand iets
problematiseert, identificeren van een situatie of proces als probleem vereist dat het
zichtbaar en kenbaar wordt gemaakt
- Polariseren = ingraven in stellingen en onwil om naar de ander te luisteren
1.2 Verkeer, vervoer, mobiliteit en transportsysteem
- Verkeer = eigenlijke beweging van personen en voertuigen
- Vervoer (transport) = iets of iemand wordt vervoerd (getransporteerd) van A naar B
- Mobiliteit = meer algemeen concept, geheel aan verplaatsingen
- Verplaatsing = mensen hebben wensen en noden m.b.t. waar ze willen zijn, voor die
verplaatsing is een inspanning nodig, er dient daarom een weerstand overwonnen te
worden -> bepaalt de bereikbaarheid van mensen en plekken
- Weerstand = tijd die de verplaatsing inneemt, kost voor brandstof, fysieke inspanning
(fietsen of wandelen), cognitieve inspanning (navigeren)
1.3 Relatie tussen ruimte en mobiliteit
Kan geïllustreerd worden door naar historische evoluties te kijken (DIACHROON)
Kan geillustreerd worden door verschillende types gebieden te vergelijken op een bepaald
moment in de tijd (SYNCHROON)
1.3.1 Historisch (vroeger vs. Nu)
Nieuwe transporttechnologie <-> landschap & samenleving
- Mobiliteit heeft…
o Ruimtelijke neerslag (wegen)
o Ruimtelijke weerslag (spreiding activiteiten, objecten, mensen, … bepaalt mee
de structuur van transport)
- Technologie en morfologie gaan hand in hand:
Technologische ontwikkelingen -> democratisering van de auto -> mensen kunnen
grotere afstanden afleggen -> mensen kunnen verder van werkplaats wonen ->
suburbanisering en ruimtelijke wanorde = URBAN SPRAWL
1.3.2 Ruimtelijk (hier vs. Daar)
Mobiliteit verschilt van plaats tot plaats
- Vb. steden met hogere bevolkingsdichtheid -> energieverbruik aan vervoer lager
omdat mensen minder vaker met de auto rijden en minder grote afstanden afleggen
o Verschillen in vervoerswijzekeuze = MODAL CHOICE
Locatie, leeftijd, inkomen, lokale economie, … bepalen mee die
vervoerswijzekeuze
,2. Bereikbaarheid
= de mate waarin de ruimtelijke mobiliteitsinfrastructuur mensen of goederen in staat stelt
om activiteiten of bestemmingen te bereiken met een (combinatie van) vervoerswijzen
2.2.1 Verschillende benaderingen bereikbaarheid
1) Infrastructuur gebaseerde benadering = hoe vlot loopt het verkeer op een bepaald
stuk infrastructuur
Vb. regelmatig vertraagd verkeer of zelfs file -> verminderde
bereikbaarheid
2) Activiteiten gerichte benadering = bereikbaarheid werk, winkelen, recreatie
a. Locatie = wat is er binnen een bepaalde tijd bereikbaar op een bepaald punt
Vb. groot aantal jobs binnen 30min verplaatsing -> goede
bereikbaarheid
b. Personen = hoeveel mensen kunnen een bepaald punt bereiken
Vb. groot aantal mensen binnen 30min aan ziekenhuis ->
goede bereikbaarheid
3) Economisch nut gebaseerde benadering = individuen wensen hun economisch nut
(utility) bij verplaatsingen te maximaliseren
o Monetaire kost, inspanning, tijdskost, …
o Persoonlijke voorkeuren en mogelijkheden!
Vb. welke levert het meeste op? Verderaf gelegen, maar goedkopere
winkel
2.2.2 Componenten van bereikbaarheid
1) Ruimtelijke component = wat, waar en in welke hoeveelheid is gelegen
Vb. waar de mensen wonen
2) Transportcomponent = belang van vervoerswijze en transportsysteem
Vb. ziekenhuis binnen 30min bereikbaar met de wagen voor 90%
van de bewoners
LET OP: bereikbaarheid alleen autobereikbaarheid
3) Tijdscomponent = niet op elk moment van de dag zijn reistijden gelijk
Vb. tijdens de ochtendspits zal een autorit langer duren
4) Individuele component = individuele factoren die bereikbaarheid beïnvloeden
Vb. het hebben van een rijbewijs, auto, fysieke beperking, …
- Componenten staan niet los van mekaar
- Bereikbaarheid = verschillende puzzelstukken vallen (in zekere mate) in elkaar
, - 5 dimensies van toegang die bereikbaarheid bepalen (5 A’s)
1) Beschikbaarheid (availability)
= de aanwezigheid van bv. ziekenhuizen, winkels, …
2) Bereikbaarheid (accessibility)
= locatie staat centraal, afstand en reistijd tussen locaties
3) Betaalbaarheid (affordability)
= relatie tussen prijs en middelen van huishoudens, afweging die mensen
maken tussen de prijs en wat ze ervoor terugkrijgen
4) Aanvaardbaarheid (acceptability)
= attitude van mensen ten opzichte van diverse aanbieders
5) Aangepastheid (accommodation)
= afstemming tussen wensen en noden en het aanbod in de omgeving
2.3 Beleid: Bereikbaarheidsplanning en de 15 minuten stad
- Stap 1 = aanbod van voorzieningen inventariseren: waar liggen ziekenhuizen, scholen,
winkels, …
- Stap 2 = nagaan hoe makkelijk of moeilijk verschillende inwoners of andere groepen
de voorzieningen kunnen bereiken (bereikbaarheid)
- Stap 3 = verworven informatie dient als basis voor een beleid dat de locatie van
voorzieningen en transportoplossingen vormgeeft
- Doel = bereikbaarheid van essentiële voorzieningen is garanderen
- Voorbeeld = 15min stad: inwoners kunnen alle dagelijkse voorzieningen binnen de 15
minuten bereiken op duurzame wijze
- In praktijk = bereikbaarheid wordt eenzijdig benaderd: reistijdwinst met auto blijft
centraal staan in infrastructuurprojecten -> baten voor verschillende
(inkomens)groepen kunnen sterk verschillen -> mensen zonder auto of rijbewijs
hebben weinig baat bij de reistijdwinst voor autobestuurders
2.5 Bereikbaarheid samengevat
BEKIJK SCHEMA + TEKST SYLLABUS!
