Hoofdstuk 1: Draagwijdte van het financieel beheer
1.1.2 : Belgische definitie
Definitie: geïnt op boekhoudkundige regels
die ondernemingen doe voldoen aan de voorwaarden om het verkort boekhoudkundig schema toe te
passen, worden in de Belgische ondernemingscontext doorgaans beschouwd als KMO’s
1. Kleine vennootschap
niet meer dan één van de volgende criteria overschrijdt:
Jaargemiddelde personeelsbestand: 50
Jaaromzet (excl. btw): 9.000.000 EUR
Balanstotaal: 4.500.000 EUR
2. Microvennootschappen
Niet-genoteerde kleine vennootschappen of microvennootschappen
jaarrekening in verkorte vorm of microvorm
Grote vennootschappen en genoteerde ondernemingen
jaarrekening volgens volledig schema
1.2 : Het financieringsvraagstuk (box 1.1 en box 1.2 niet kennen)
Eenvoudig voorbeeld uit: het opstarten van een eigen bedrijf, de onderneming Hazelaar
Eigen zaak beginnen in welke vorm bedrijvigheid uitoefenen?
1. Met vennootschapsvorm
2. Zonder vennootschapsvorm (zelfstandige, koopman of handelaar)
Aan het progressieve tarief van de personenbelasting onderworpen
Vrij snel aan marginale aanslagvoet van 50%
Vennootschapsbelasting: 29,58%
Nieuw vermogen creëren dat losstaat van hele privévermogen
Bij faillissement: aansprakelijkheid beperkt tot hun inbreng
beperkte aansprakelijkheid NV is minimumkapitaal gekoppeld: 61.500 EUR
Nadelen: keuze vennootschap
Verplichtingen inzake boekhouding
Opstellen jaarrekening
Oprichtingskosten (registratiekosten, ereloon notaris)
Publicatie Belgisch Staatsblad
Financieel plan opstellen bij oprichting
Pagina 9 – 12
Vermogensbronnen en aanwendingen
Gelden worden op de financiële markt aangetrokken in de vorm van eigen vermogen (aandeelhouders)
en/of vreemd vermogen (schuldeisers) en worden daarna aangewend in de vorm van activa. Zo wordt
in ons voorbeeld (zie tabel 1.1) 1,6 mio EUR aan middelen aangetrokken: 0,9 mio EUR als eigen
vermogen en 0,7 mio EUR als vreemd vermogen. Deze middelen werden aangewend als immateriële
vaste activa (0,5 mio EUR), materiële vaste activa (1 mio EUR) en liquide middelen (0,1 mio EUR).
Zo wordt er een voorraad van 200.000 EUR aangelegd en wordt er in 332.900 EUR aan
handelsvorderingen geïnvesteerd. Merk anderzijds ook op dat de onderneming op haar beurt 197.300
EUR aan leverancierskrediet bekomt.
Financieel management, zal voortdurend beslissingen moeten nemen betreffende de aantrekking en de
aanwending van financiële middelen. Deze beslissingen beïnvloeden o.a. de activastructuur, de
financiële structuur, de rendabiliteit en de winstgevendheid van de onderneming.
1.2 : Draagwijdte organisatie en stijgend belang van de financiële functie
Beslissingen het aantrekken en het aanwenden van financiële middelen = belangrijkste
activiteitsterrein financiële manager
Ondersteunende activiteiten:
, 1. Administratie
De verzameling, registratie en consolidatie van gegevens en rapportage ervan.
2. Analyseren
Financiële positie analyseren, sterke en zwakke punten achterhalen
3. Anticipatie
Conclusies trekken met ook op toekomst
Figuur 1.4. organigram v/d financiële functie i/e grote onderneming Pagina 17
Financiële Directeur grootste verantwoordelijkheid voor financiële functie
= een leverancier van informatie en rapporteren a/d CEO
Deel van directiecomité, rapporteren a/d Raad van Bestuur
Deelnemen aan beslissingen: strategische lange termijnplan, dividendenpolitiek,
kapitaalverhogingen, aangaan VV op LT, investeringsprojecten, fusies en overnames,
desinvesteringen
Werkt niet geïsoleerd, afhankelijk van samenwerking overige afdelingen
Treasurer = beheren v/d inkomende en uitgaande geldstromen
4 taken:
1. Handhaven en herstellen liquiditeit en solvabiliteit
2. Beschermen onderneming tegen gevolgen van wisselkoersveranderingen d/h voeren v/e
adequaat valutabeleid
3. Vrijwaren werkkapitaal
4. Optimale kapitaalstructuur bepalen en adviseren t.a.v. voorziening in financieringsbehoefte
Controller:
1. Financiële efficiëntie en rendabiliteit volgen
2. Langetermijnplanning en strategische en budgetanalyses
Hoofdstuk 2: inleiding tot de jaarrekening
Aanvulling op handboek H2
De jaarrekening
De balans
= Overzicht van bezittingen, schulden en eigen vermogen van een onderneming op een bepaald
moment. Bestaat uit activazijde (bezittingen) en passivazijde (schulden en eigen vermogen)
Activa = vermogensaanwendingen
Passiva = vermogensbronnen
Volgorde balansposten
Activa : realisatietijd
Passiva : opeisbaarheid
ACTIVA
Oprichtingskosten – 20 (6.1)
o Inhoud :
o kosten van oprichting;
o kosten van kapitaalverhoging,
o kosten bij uitgifte van leningen,
o herstructureringskosten indien zij een ingrijpende wijziging in de structuur of de
organisatie van de onderneming teweegbrengen en ertoe strekken een gunstige en
duurzame invloed uit te oefenen op de rendabiliteit van de onderneming
Waardering :
o Aanschaffingswaarde te spreiden over nuttige gebruiksduur
, Aandachtspunten :
o Deze kosten mogen enkel geactiveerd worden indien de toekomstige
rendementswaarde kan aangetoond worden (= gunstige en duurzame invloed op
rendabiliteit)
o Realisatiewaarde (verkoopwaarde) doorgaans nihil
o Winstcreatie via rubriek 649 “Als herstructureringskosten geactiveerde
bedrijfskosten.” (= neutralisatie van kosten)
Voorbeeld oprichtingskosten
Een onderneming voert een kapitaalsverhoging door op 1/12/N1. Kosten van deze kapitaalsverhoging
bedragen 6 000,00. De onderneming beslist deze kosten te activeren en af te schrijven over 5 jaar: 6
000,00 /5 jaar = 1 200,00 per jaar.
Het gaat om kosten maar niet beoeken op RR wel op actiefzijde van balans = activeren van kosten
Waarom? Om die te kunnen afschrijven om zo de kost te verspreiden voor 5 jaar.
Wat als de onderneming niet had geactiveerd?
In boekjaar N1: 6 000,00 bij kosten boeken
Vul toelichting en balans aan (31/12/N1).
Boeken bij 8002 – nieuwe kosten van het bj (6 000), 8003 – afschrijving (1 200), anderen (4 800) +
netto boekwaarde is ook het bedrag dat op de actiefzijde op de balans komt 200/2 (zelfde bedrag als
anderen dus 4 800)
Immateriële vaste activa – 21 (6.2)
= Dit zijn uitgaven die verband houden met het verkrijgen van bepaalde intellectuele, juridische,
commerciële of andere rechten. (niet tastbaar)
Inhoud:
o Intellectuele eigendom: kosten van ontwikkeling (kosten van onderzoek moeten
rechtstreeks ten laste van het resultaat worden gelegd), concessies, octrooien,
licenties, know-how, merken en andere gelijkaardige rechten
o Goodwill: betaalde prijs > waarde vd onderliggende bestanddelen (cliënteel, opgeleid
personeel, drempelgeld…)
Waardering:
o Aanschaffingswaarde te spreiden over nuttige gebruiksduur (nooit herwaardering)
Aandachtspunten :
o Moeilijk te waarderen activa, maar hebben soms zeer hoge waarde en zijn soms wel
verkoopbaar
o Afschrijvingen enkel voor IVA met beperkte levensduur
o IVA onbeperkte levensduur : enkel waardeverminderingen mogelijk
o Deze kosten mogen enkel geactiveerd worden indien de toekomstige
rendementswaarde kan aangetoond worden (= gunstige en duurzame invloed op
rendabiliteit)
o Winstcreatie via "72 Geproduceerde vaste activa”
Voorbeeld IVA
Enkele programmeurs van de onderneming hebben zelf bedrijfssoftware ontwikkeld. Deze nieuwe
software verbetert de concurrentiepositie en de rentabiliteit. Ontwikkelingskosten bedragen 120
000,00. De raad van bestuur beslist tot activering en afschrijving over 5 jaar: 120 000,00 /5 jaar = 24
000,00 per jaar.
8056 aanschaffingswaarde (120 000), 8126 afschrijving (24 000), 81313 netto boekwaarde (96 000)
Materiele vaste activa 22/27 (6.3)
, Inhoud:
o Dit zijn roerende en onroerende goederen die de onderneming gebruikt voor haar
exploitatie. Deze goederen zijn al dan niet eigendom van de onderneming. (tastbaar)
Waardering: aanschaffingswaarde te spreiden over nuttige gebruiksduur
Waardedalingen
o MVA beperkte gebruiksduur : afschrijvingen / waardeverminderingen (als
uitzonderlijke kost) (gebouwen, machines die worden afgeschreven)
o MVA onbeperkte gebruiksduur : waardeverminderingen indien reële waarde <
boekwaarde op inventarisdatum (terreinen worden niet afgeschreven)
Waardestijgingen
o Via terugname afschrijvingen en waardeverminderingen of herwaardering MVA
Voorbeeld MVA
1. Een terrein, oorspronkelijk aangekocht als uitbreidingszone, wordt niet meer aangewend voor
bedrijfsdoeleinden maar verpacht als landbouwgrond. Hoe zal men de initiële waardering
van dit terrein tegen aanschaffingswaarde aanpassen aan de lagere waarde van het terrein
voor de nieuwe bestemming?
Boeken van een éénmalige waardevermindering
2. Op basis van een expertiseverslag besluit de Raad van Bestuur de machines te herwaarderen
van 50 000,00 naar 90 000,00.
Kan dit?
Als de herwaardering verantwoord is door de rentabiliteit van de activiteit van de
onderneming
Financiele vaste activa 28 (6.4)
Duurzaam; vaste activa’s worden duurzaam gebruikt in de exploraties, moet 12 maanden blijven je
mag ze anders niet verkopen.
Inhoud :
o Pakket deelnemingen in / vorderingen op andere onderneming
o De onderneming neemt deel in het eigenaarschap van andere ondernemingen. Doel
hiervan is een duurzame band te creëren.
o Onderscheid tussen verbonden ondernemingen en ondernemingen waarmee een
deelnemingsverhouding bestaat.
Verbonden onderneming : begrip « controle » staat centraal; de onderneming heeft de macht
een beslissende invloed uit te oefenen op de aanstelling van de meerderheid van bestuurders of
zaakvoerders
Deelnemingsverhouding : doel is invloed uitoefenen op de oriëntatie van het beleid
(participatie meestal tussen 10% en 50%)
Andere financiële vaste activa
1.1.2 : Belgische definitie
Definitie: geïnt op boekhoudkundige regels
die ondernemingen doe voldoen aan de voorwaarden om het verkort boekhoudkundig schema toe te
passen, worden in de Belgische ondernemingscontext doorgaans beschouwd als KMO’s
1. Kleine vennootschap
niet meer dan één van de volgende criteria overschrijdt:
Jaargemiddelde personeelsbestand: 50
Jaaromzet (excl. btw): 9.000.000 EUR
Balanstotaal: 4.500.000 EUR
2. Microvennootschappen
Niet-genoteerde kleine vennootschappen of microvennootschappen
jaarrekening in verkorte vorm of microvorm
Grote vennootschappen en genoteerde ondernemingen
jaarrekening volgens volledig schema
1.2 : Het financieringsvraagstuk (box 1.1 en box 1.2 niet kennen)
Eenvoudig voorbeeld uit: het opstarten van een eigen bedrijf, de onderneming Hazelaar
Eigen zaak beginnen in welke vorm bedrijvigheid uitoefenen?
1. Met vennootschapsvorm
2. Zonder vennootschapsvorm (zelfstandige, koopman of handelaar)
Aan het progressieve tarief van de personenbelasting onderworpen
Vrij snel aan marginale aanslagvoet van 50%
Vennootschapsbelasting: 29,58%
Nieuw vermogen creëren dat losstaat van hele privévermogen
Bij faillissement: aansprakelijkheid beperkt tot hun inbreng
beperkte aansprakelijkheid NV is minimumkapitaal gekoppeld: 61.500 EUR
Nadelen: keuze vennootschap
Verplichtingen inzake boekhouding
Opstellen jaarrekening
Oprichtingskosten (registratiekosten, ereloon notaris)
Publicatie Belgisch Staatsblad
Financieel plan opstellen bij oprichting
Pagina 9 – 12
Vermogensbronnen en aanwendingen
Gelden worden op de financiële markt aangetrokken in de vorm van eigen vermogen (aandeelhouders)
en/of vreemd vermogen (schuldeisers) en worden daarna aangewend in de vorm van activa. Zo wordt
in ons voorbeeld (zie tabel 1.1) 1,6 mio EUR aan middelen aangetrokken: 0,9 mio EUR als eigen
vermogen en 0,7 mio EUR als vreemd vermogen. Deze middelen werden aangewend als immateriële
vaste activa (0,5 mio EUR), materiële vaste activa (1 mio EUR) en liquide middelen (0,1 mio EUR).
Zo wordt er een voorraad van 200.000 EUR aangelegd en wordt er in 332.900 EUR aan
handelsvorderingen geïnvesteerd. Merk anderzijds ook op dat de onderneming op haar beurt 197.300
EUR aan leverancierskrediet bekomt.
Financieel management, zal voortdurend beslissingen moeten nemen betreffende de aantrekking en de
aanwending van financiële middelen. Deze beslissingen beïnvloeden o.a. de activastructuur, de
financiële structuur, de rendabiliteit en de winstgevendheid van de onderneming.
1.2 : Draagwijdte organisatie en stijgend belang van de financiële functie
Beslissingen het aantrekken en het aanwenden van financiële middelen = belangrijkste
activiteitsterrein financiële manager
Ondersteunende activiteiten:
, 1. Administratie
De verzameling, registratie en consolidatie van gegevens en rapportage ervan.
2. Analyseren
Financiële positie analyseren, sterke en zwakke punten achterhalen
3. Anticipatie
Conclusies trekken met ook op toekomst
Figuur 1.4. organigram v/d financiële functie i/e grote onderneming Pagina 17
Financiële Directeur grootste verantwoordelijkheid voor financiële functie
= een leverancier van informatie en rapporteren a/d CEO
Deel van directiecomité, rapporteren a/d Raad van Bestuur
Deelnemen aan beslissingen: strategische lange termijnplan, dividendenpolitiek,
kapitaalverhogingen, aangaan VV op LT, investeringsprojecten, fusies en overnames,
desinvesteringen
Werkt niet geïsoleerd, afhankelijk van samenwerking overige afdelingen
Treasurer = beheren v/d inkomende en uitgaande geldstromen
4 taken:
1. Handhaven en herstellen liquiditeit en solvabiliteit
2. Beschermen onderneming tegen gevolgen van wisselkoersveranderingen d/h voeren v/e
adequaat valutabeleid
3. Vrijwaren werkkapitaal
4. Optimale kapitaalstructuur bepalen en adviseren t.a.v. voorziening in financieringsbehoefte
Controller:
1. Financiële efficiëntie en rendabiliteit volgen
2. Langetermijnplanning en strategische en budgetanalyses
Hoofdstuk 2: inleiding tot de jaarrekening
Aanvulling op handboek H2
De jaarrekening
De balans
= Overzicht van bezittingen, schulden en eigen vermogen van een onderneming op een bepaald
moment. Bestaat uit activazijde (bezittingen) en passivazijde (schulden en eigen vermogen)
Activa = vermogensaanwendingen
Passiva = vermogensbronnen
Volgorde balansposten
Activa : realisatietijd
Passiva : opeisbaarheid
ACTIVA
Oprichtingskosten – 20 (6.1)
o Inhoud :
o kosten van oprichting;
o kosten van kapitaalverhoging,
o kosten bij uitgifte van leningen,
o herstructureringskosten indien zij een ingrijpende wijziging in de structuur of de
organisatie van de onderneming teweegbrengen en ertoe strekken een gunstige en
duurzame invloed uit te oefenen op de rendabiliteit van de onderneming
Waardering :
o Aanschaffingswaarde te spreiden over nuttige gebruiksduur
, Aandachtspunten :
o Deze kosten mogen enkel geactiveerd worden indien de toekomstige
rendementswaarde kan aangetoond worden (= gunstige en duurzame invloed op
rendabiliteit)
o Realisatiewaarde (verkoopwaarde) doorgaans nihil
o Winstcreatie via rubriek 649 “Als herstructureringskosten geactiveerde
bedrijfskosten.” (= neutralisatie van kosten)
Voorbeeld oprichtingskosten
Een onderneming voert een kapitaalsverhoging door op 1/12/N1. Kosten van deze kapitaalsverhoging
bedragen 6 000,00. De onderneming beslist deze kosten te activeren en af te schrijven over 5 jaar: 6
000,00 /5 jaar = 1 200,00 per jaar.
Het gaat om kosten maar niet beoeken op RR wel op actiefzijde van balans = activeren van kosten
Waarom? Om die te kunnen afschrijven om zo de kost te verspreiden voor 5 jaar.
Wat als de onderneming niet had geactiveerd?
In boekjaar N1: 6 000,00 bij kosten boeken
Vul toelichting en balans aan (31/12/N1).
Boeken bij 8002 – nieuwe kosten van het bj (6 000), 8003 – afschrijving (1 200), anderen (4 800) +
netto boekwaarde is ook het bedrag dat op de actiefzijde op de balans komt 200/2 (zelfde bedrag als
anderen dus 4 800)
Immateriële vaste activa – 21 (6.2)
= Dit zijn uitgaven die verband houden met het verkrijgen van bepaalde intellectuele, juridische,
commerciële of andere rechten. (niet tastbaar)
Inhoud:
o Intellectuele eigendom: kosten van ontwikkeling (kosten van onderzoek moeten
rechtstreeks ten laste van het resultaat worden gelegd), concessies, octrooien,
licenties, know-how, merken en andere gelijkaardige rechten
o Goodwill: betaalde prijs > waarde vd onderliggende bestanddelen (cliënteel, opgeleid
personeel, drempelgeld…)
Waardering:
o Aanschaffingswaarde te spreiden over nuttige gebruiksduur (nooit herwaardering)
Aandachtspunten :
o Moeilijk te waarderen activa, maar hebben soms zeer hoge waarde en zijn soms wel
verkoopbaar
o Afschrijvingen enkel voor IVA met beperkte levensduur
o IVA onbeperkte levensduur : enkel waardeverminderingen mogelijk
o Deze kosten mogen enkel geactiveerd worden indien de toekomstige
rendementswaarde kan aangetoond worden (= gunstige en duurzame invloed op
rendabiliteit)
o Winstcreatie via "72 Geproduceerde vaste activa”
Voorbeeld IVA
Enkele programmeurs van de onderneming hebben zelf bedrijfssoftware ontwikkeld. Deze nieuwe
software verbetert de concurrentiepositie en de rentabiliteit. Ontwikkelingskosten bedragen 120
000,00. De raad van bestuur beslist tot activering en afschrijving over 5 jaar: 120 000,00 /5 jaar = 24
000,00 per jaar.
8056 aanschaffingswaarde (120 000), 8126 afschrijving (24 000), 81313 netto boekwaarde (96 000)
Materiele vaste activa 22/27 (6.3)
, Inhoud:
o Dit zijn roerende en onroerende goederen die de onderneming gebruikt voor haar
exploitatie. Deze goederen zijn al dan niet eigendom van de onderneming. (tastbaar)
Waardering: aanschaffingswaarde te spreiden over nuttige gebruiksduur
Waardedalingen
o MVA beperkte gebruiksduur : afschrijvingen / waardeverminderingen (als
uitzonderlijke kost) (gebouwen, machines die worden afgeschreven)
o MVA onbeperkte gebruiksduur : waardeverminderingen indien reële waarde <
boekwaarde op inventarisdatum (terreinen worden niet afgeschreven)
Waardestijgingen
o Via terugname afschrijvingen en waardeverminderingen of herwaardering MVA
Voorbeeld MVA
1. Een terrein, oorspronkelijk aangekocht als uitbreidingszone, wordt niet meer aangewend voor
bedrijfsdoeleinden maar verpacht als landbouwgrond. Hoe zal men de initiële waardering
van dit terrein tegen aanschaffingswaarde aanpassen aan de lagere waarde van het terrein
voor de nieuwe bestemming?
Boeken van een éénmalige waardevermindering
2. Op basis van een expertiseverslag besluit de Raad van Bestuur de machines te herwaarderen
van 50 000,00 naar 90 000,00.
Kan dit?
Als de herwaardering verantwoord is door de rentabiliteit van de activiteit van de
onderneming
Financiele vaste activa 28 (6.4)
Duurzaam; vaste activa’s worden duurzaam gebruikt in de exploraties, moet 12 maanden blijven je
mag ze anders niet verkopen.
Inhoud :
o Pakket deelnemingen in / vorderingen op andere onderneming
o De onderneming neemt deel in het eigenaarschap van andere ondernemingen. Doel
hiervan is een duurzame band te creëren.
o Onderscheid tussen verbonden ondernemingen en ondernemingen waarmee een
deelnemingsverhouding bestaat.
Verbonden onderneming : begrip « controle » staat centraal; de onderneming heeft de macht
een beslissende invloed uit te oefenen op de aanstelling van de meerderheid van bestuurders of
zaakvoerders
Deelnemingsverhouding : doel is invloed uitoefenen op de oriëntatie van het beleid
(participatie meestal tussen 10% en 50%)
Andere financiële vaste activa
